Bir Labirent Olarak Mürekkep

Henriette Browne, Enfant écrivant, 1870

Arapça; midâd, hibr, Farsça; siyâhî, zekab, zügâlâb, denilen sıvı yazı malzemesine Türkçede mürekkep denilmektedir. 

Üstad Uğur Derman, İslam Ansiklopedisi'nin mürekkep maddesinde bunun nedenini basitçe açıklar. Mürekkep sözcüğü de Arapçadır, terkip edilmiş, birleşik anlamındadır ama "Birkaç maddenin birleşiminden oluştuğu için Türkçe’de mürekkep denilmektedir."

Mürekkep sel gibidir ve tabiatı gereği kontrolü zor bir malzeme olduğundan, kalıcı olması da gerektiğinden hem binlerce yıl boyunca hem içeriğini oluşturan maddelerin, hem de akış yolunun (kalem) istikrarlı olması için çeşitli yöntemlerin denenmesi gerekti. Mesela basit bir metin için bile tüy kalemin binlerce kez hokka ile temas etmesi gerekiyordu. 

Nihayet 1880'lerde yazı araç gereçlerinin 6 bin yıllık tarihi boyunca en önemli gelişim yaşandı ve mürekkep akışı dolmakalem ile büyük ölçüde kontrol altına alındı.

Ya da öyle zannedildi. 

Mürekkebin tarihine baktığımızda aslında hiç kontrol altına alınamadığını görürüz. Bir damla mürekkep bile kâğıda düştüğünde yayılır. Fikirler de mürekkep sayesinde yayıldı, kâğıdın yüzeyinden aşağıdaki tabakalara indi. (Bu arada mürekkep boyut değiştirdi, somut olmayan mürekkep bile ortaya çıktı. Yine de analog verilerin kalıcı olduğunu bilenler bu yeni mürekkebi de yardımcı olarak kullandı ve fikirlerini yaymaya devam etti.)

Ancak mürekkebin en büyük sıkıntısı yine kendisini oluşturan sudur. (Dünyayı değiştiren bu sıvı yazı malzemesinin çok az bir kısmı yüzde 88 su, yüzde 12 boyar madde, çoğunluğu ise yüzde 98 su, yüzde 2 boyar maddeden oluşur. Önemli olan boyar maddenin kalitesidir.) Bu nedenle mürekkebin tutunduğu yerde durmasının zorlukları vardır. Nemli ortamlardan, sudan uzak tutulması gerekir.  

Her şeye rağmen, hatta kendisine rağmen mürekkep yol açar, yollara götürür. Aklınızda hiçbir şey olmadan yazı yazmaya başlayın, mürekkep kendi yolunu bulacaktır. Yazmaya başladığınızda belki de daha önce hiç düşünmediğiniz bir yere varacaksınız. Düşünceler de mürekkep ile birlikte akar. 

Yine de mürekkebin en büyük çelişkisi kendi yapısından kaynaklanır. 

İyiye, güzele giden yolda insanın da en büyük çıkmazı yine kendisi değil midir?