Açık Deniz Kenarında Kaybolma Kılavuzu

İstanbul, 2017

August Strindberg (1849-1912) çok yetenekli ve kafası çok karışık bir sanatçıymış.

Daha çok oyun yazarı olarak biliniyor olsa da August Bey, tiyatro dışında pek çok konuyla ilgilenmiş aslında; kendisi aynı zamanda bir ressam, deneyler yapmayı seven bir fotoğrafçı (fotoğraf makinesi ve lens kullanmadan gökyüzünün fotoğrafını çekmeye çalışmış mesela), şair ve roman yazarı.

August Strindberg, otoportre, 1886

Behçet Necatigil çevirisiyle ışıldayan Açık Deniz Kenarında isimli kitabı ise bu mevsimde düşüncebi bile insanı serinleten deniz üzerine düşünmek için çok iyi bir fırsat sayılabilir.

Ben de öyle yaptım, fakat deniz öyle bir şey ki kahve, mürekkep derken Rebecca Solnit üstadın Kaybolma Kılavuzu isimli kitabına kadar geldim. Çünkü Açık Deniz Kenarında kitabıyla Kaybolma Kılavuzu arasında bağ kurmak da pekala mümkün.

August Strindberg, otoportre, 1886

"Kimliğin çakılıp kaldığı coğrafya katı bir yer değildir; onu kayalar ve topraklardan ziyade tıpkı şarkılardaki gibi, anılar ve arzular oluşturur." diyor ya Solnit, Açık Deniz Kenarında tam da böyle bir coğrafyadan ibaret, yani anılar ve arzularla dolu bir kitap, okumak, yazmak ve düşünmek için biçilmiş kaftan.

Sapiens veya Tarihimizde Hayal Olmuş Hakikatler

Bazen, kalemlerimi kullanmak için kitap okuduğumdan şüpheleniyorum.

Yine de güne ufuk açıcı bir kitapla başlamak gibisi yok.

Çok satan kitaplara her zaman şüpheyle bakarım. Fakat bir arkadaşımda Sapiens kitabını görüp, şöyle bir bakayım derken kitaba dalıp gittim, ardından alıp okumaya karar verdim. Nihayet bu sabah bitirdim. 

Genel izlenimim, Sapiens'in bir tür kılavuz kitap olduğudur. Hemen her konuda yazarın işaret ettiği olaylar ayrıca incelenmeye ve detaylı okumaya çağırıyor insanı.

Sapiens isimli, insan türünün yeryüzündeki kısa ancak dehşet verici tarihini anlatan kitap, tıpkı Tüfek, Mikrop ve Çelik gibi, tıpkı Tik Tak, Zamana Kaçamak Bir Bakış gibi, tıpkı Kaybolma Kılavuzu veya tıpkı Mavi: Bir Rengin Tarihi gibi etkileyici bir eser. Elbette "etkileyici" tanımı kişiden kişiye değişir.

Yukarıda sözü edilen kitaplarla aynı sınıfa girmez belki ama Ahmet Semih Mümtaz'ın, 1948 tarihli Tarihimizde Hayal Olmuş Hakikatler kitabı da bence çok etkileyicidir.

Sapiens kitabında ise basit ama hazmedilmesi güç bilgiler var.

Yazar bugün dert ettiğimiz pek çok konuda bir fikir ileri sürüyor ve çeşitli çıkarımlarda bulunuyor ama kitabın en güzel tarafı bu değil, belli bir noktaya gelince "bilemiyoruz" demesi. Bu açıdan özellikle "Cehaletin Keşfi" bölümü çok ufuk açıcı.

Sapiens kitabında herhangi bir düşünce sistemine (milliyetçilik, dindarlık ve solculuk gibi) yatkın olanların kabul etmekte zorlanacağı, sarsıcı bilgiler ve fikirler var. 

Her şey bir yana, türümüzün hayvanlara yaptığı zulmü okumak da ayrı bir işkence. İnsanlığımdan utandım, bu acıya ve haksızlığa ortak olmamak için vejetaryen olmak gerek.